طرح و اولویت بندی گزینه های مناسب بازیافت اراضی در بافت فرسوده شهری (نمونه موردی: بافت فرسوده منطقه دو شهر زنجان)

چکیده : توسعه پایدار یک شهر زمانی اتفاق خواهد افتاد که به تمامی اجزای تشکیل دهنده هویت شهر توجه شود. از آنجا که شهرهای ما چه در توسعه درونی و چه در افزایش قلمرو فضایی (توسعه پیرامونی)، از یک نظام برنامه ریزی شده، کمتر تبعیت می کنند لذا برخی از پتانسیل ها و قابلیت هایی که می توانند در روند توسعه شهر تأثیر مثبت داشته باشند به خوبی شناسایی نمی گردند. از جمله این پتانسیل ها؛ زمین های قابل بازیافت شهری و خصوصاً زمین های خالی و بلا استفاده درون شهری هستند. با توجه به آمار و با بررسی نظام کاربری زمین در شهرهای مختلف، بطور متوسط حدود 15 تا 20 درصد از زمین های یک شهر خالی (vacant land) است. در این میان، شهرهایی که دارای رشد جمعیت بیشتری بوده اند به دلیل این که توسعه شهری در آنها بیشتر حالت توسعه پیرامونی و گرایش به حاشیه ها داشته است؛ زمین های خالی بیشتری نیز دارند. هدف تحقیق حاضر، طرح و اولویت بندی گزینه های مناسب بازیافت اراضی در بافت فرسوده منطقه دو شهر زنجان می باشد. لذا در این راستا برای دستیابی به اهداف تحقیق، با جمع آوری اطلاعات مورد نیاز در بافت فرسوده از طریق منابع کتابخانه ای، اینترنتی و میدانی به بررسی شیوه های بازیافت زمین در این بافت پرداخته شد. در این تحقیق با استفاده از روش تصمیم گیری چند معیاره(ahp)، قطعات زمین از نظر پتانسیل بازیافت در سه دسته؛ فاقد قابلیت بازیافت، دارای قابلیت بازیافت درجه 1 و قابلیت بازیافت درجه 2 تقسیم گردید و بر این اساس، 107 قطعه زمین که سطحی بالغ بر 33671 متر مربع را تحت اشغال خود دارد دارای قابلیت بازیافت درجه یک هستند. این زمین ها عمدتاً زمین های بایر، خالی و مخروبه هستند که بیشترین قابلیت و استعداد را برای استفاده و ایجاد کاربری های مناسب شهری دارا هستند. در درجه بعدی زمین های قابل بازیافت درجه دو هستند که سطحی در حدود 105274متر مربع را به خود اختصاص داده اند این زمین ها عمدتا شامل ساختمان هایی است که غیر قابل نگهداری، فاقد استحکام لازم و قدیمی هستند که نیازمند بازسازی و نوسازی هستند. در کل حدود 14 هکتار از زمین های این منطقه باید بازیافت شود و به کاربری های مورد نیاز اختصاص یابد تا از این طریق این منطقه بتواند احیا گردد و توسعه یابد. و در مرحله بعد تحقیق سعی گردید این زمین های قابل بازیافت را به کمبودهای منطقه اختصاص داد. نتیجه این که با ترویج تفکر توسعه درونی و حمایت از اجرای آن در مقابل توسعه پیرامونی، نتایج بسیار ارزشمندی همچون؛ کاهش هزینه ایجاد و نگهداری زیر ساخت های شهری، پدید آوردن زیبایی بصری در فضاهای شهری با ایجاد پیوستگی بین بافت های مجاور و همچنین ارائه بهتر و مناسب تر خدمات شهری به صورت متمرکز به دست خواهد آمد.